چشمانداز مهاجرت در کانادا با یکی از بزرگترین تغییرات سیاسی خود در سالهای اخیر روبرو شده است. حزب محافظهکار کانادا به رهبری میشل رمپل گارنر، طرحی را اعلام کرد که حق تابعیت خودکار (Birthright Citizenship) را برای کودکانی که از والدین دارای وضعیت اقامت موقت به دنیا آمدهاند، حذف میکند.
این پیشنهاد میتواند مفهوم شهروندی کانادا را به طور اساسی تغییر داده و بحثهای ملی گستردهای درباره عدالت، شمول و تعلق به جامعه را به راه بیندازد.
جزئیات طرح محافظهکاران
طبق این طرح، کودکان متولد کانادا تنها در صورتی به صورت خودکار شهروند کانادا میشوند که حداقل یکی از والدین آنها شهروند یا مقیم دائم کانادا باشد.
میشل رمپل گارنر این سیاست را که بر اساس اصل jus soli (حق خاک) است، «ایجاد شکافهایی برای گردش تولد» و تشویق «گردش تولد» میداند؛ یعنی وضعیتی که افراد غیرمقیم صرفاً برای تولد فرزند به کانادا میآیند.
او معتقد است این تغییر کانادا را با کشورهایی مانند استرالیا، نیوزیلند و بریتانیا که قبلاً این حق را محدود کردهاند، همسو میکند.
زمینه تاریخی حق تابعیت خودکار در کانادا
از زمان تاسیس کنفدراسیون در سال ۱۸۶۷، حق تابعیت بر مبنای تولد بخشی از هویت ملی کانادا بوده است. در سال ۱۹۴۷، قانون تابعیت کانادا این حق را رسماً تضمین کرد، به طوری که هر کسی که در خاک کانادا متولد میشود، صرفنظر از وضعیت والدین، شهروند کانادا محسوب میشود.
این اصل در دهه ۱۹۷۰ تحت رهبری پیر ترودو به نماد چندفرهنگی و شمول اجتماعی کانادا تبدیل شد.
اما با افزایش نگرانیها درباره گردش تولد و افزایش مهاجران موقت، این موضوع دوباره به موضوع بحث تبدیل شد.
دلیل اقدام محافظهکاران در این زمان
افزایش بیسابقه تعداد مهاجران موقت که در سال ۲۰۲۴ از ۲.۸ میلیون نفر عبور کرد، فشار زیادی بر نظامهای مسکن و بهداشت وارد کرده است.
این حزب با هدف جلب حمایت رایدهندگان نگران، از این موضوع استفاده میکند؛ نظرسنجیها نشان میدهد ۶۲٪ کاناداییها از قوانین سختگیرانهتر در زمینه اقامت موقت حمایت میکنند.
در مقابل، منتقدان این اقدام را بازی سیاسی برای جلب رایهای حومه شهر و فشار بر مهاجرت میدانند.
واکنش احزاب لیبرال و گروههای حقوق بشری
وزیر دادگستری، شان فراسر، این پیشنهاد را «ایجاد ترس بیمورد» خواند و تاکید کرد گردش تولد کمتر از ۱٪ کل تولدها را تشکیل میدهد.
سازمانهای حقوق بشری مانند عفو بینالملل کانادا و OCASI هشدار دادهاند که این تغییر میتواند به خانوادههای با وضعیتهای مختلط آسیب بزند و حتی منجر به کودکان بیتابعیت شود.
بیش از ۵۰ سازمان با ارسال نامهای به پارلمان خواستار رد این طرح شدهاند و تابعیت را «حق بشری تولد، نه امتیازی محدود شده» دانستهاند.
نظر عمومی نیز در این زمینه تقسیم شد؛ ۴۸٪ حمایت و ۴۲٪ مخالف آن هستند و جوانان بیشتر مخالف این طرح میباشند.
تجربه کشورهای دیگر در زمینه تابعیت خودکار
در جهان تنها حدود ۳۵ کشور، عمدتاً در آمریکای لاتین، هنوز تابعیت خودکار نامحدود را ارائه میدهند.
بریتانیا از سال ۱۹۸۳، استرالیا از ۱۹۸۶، نیوزیلند از ۲۰۰۶ و ایرلند از ۲۰۰۵ محدودیتهایی اعمال کردهاند.
ایالات متحده، برزیل و مکزیک هنوز این حق را حفظ کردهاند و آن را به عنوان بخشی از تنوع اجتماعی و حقوق قانونی میدانند.
آینده این طرح
با توجه به رد این پیشنهاد توسط نمایندگان حزب لیبرال و بلوک کبک در کمیته مهاجرت، تصویب نهایی آن به نتایج انتخابات بعدی فدرال وابسته است.
اگر محافظهکاران اکثریت کسب کنند، احتمال دارد اصلاحات سریع در قانون تابعیت صورت گیرد.
به هر حال، دادههای سازمان مهاجرت کانادا نشاندهنده افزایش ۱۵٪ در ثبت تولد کودکان والدین موقت در سهماهه سوم سال ۲۰۲۵ است که نشان از فوریت موضوع دارد.
پرسشهای متداول (FAQs)
-
حق تابعیت خودکار در کانادا چیست؟
حق تابعیت خودکار به معنای اعطای شهروندی به هر فردی است که در خاک کانادا متولد شود، بدون توجه به وضعیت مهاجرتی والدین. -
تغییر پیشنهادی محافظهکاران چیست؟
محدود کردن حق تابعیت خودکار فقط به کودکانی که حداقل یکی از والدینشان شهروند یا مقیم دائم کانادا باشد. -
چند کشور هنوز تابعیت خودکار را ارائه میدهند؟
حدود ۳۵ کشور، بیشتر در قاره آمریکا، این حق را بدون محدودیت اعطا میکنند. -
منتقدان چه میگویند؟
آنها معتقدند این طرح برابری را زیر سوال میبرد، خطر بیتابعیتی را افزایش میدهد و با تعهدات حقوق بشری کانادا مغایرت دارد.
